Over het circusleven van vroeger bestaan prachtige beelden, maar het bijhorende verhaal is vaak verloren gegaan. Circusmagazine doet een poging om dit recht te zetten.

Op de foto: Henri Frans en Antoine Lefevere – Barnum & Bailey Circus, 1910.

“Clementine, dat is de zondagavond aan ons kars waar allen zitten te eeten. Ge ziet ik sta naar 't bier te zien, want hier is de zondag alles gesloten. Bewaart dees Cart. Henri"

Henri ‘Bento(s)’ Frans kriebelde deze boodschap op de achterkant en stuurde de foto naar zijn vrouw in Gent. Met de ‘Bento Brothers’, een evenwichtsnummer op ladder, tourde hij in totaal meer dan vier jaar in Amerika, eerst met Barnum & Bailey (B&B), later Ringling Brothers.

Henri Frans is de man in het midden van de foto met ronde hoed, snor en pijp in de mond. Hij leest aandachtig het etiket op de bierfles. Pech voor de artiesten dat op zondag alles in de stad dicht is. Zondag is hun enige vrije dag en trekken ze er meestal op uit: picknicken, een toeristische uitstap, naar de film of het theater, een hapje eten of op café. De andere dagen van de week spelen ze twee shows per dag, telkens in een andere stad behalve als ze in een heel grote stad zoals San Francisco of Philadelphia twee of meerdere dagen halt houden. ’s Nachts brengt de Barnum & Bailey trein de meer dan duizend artiesten en werkmannen, honderden dieren, onnoemlijk veel houten wagens, materiaal en een gans tentendorp naar de volgende bestemming.

Meestal eten de artiesten in de ‘cookhouse’ of eettent waar je drie goeie maaltijden per dag krijgt. Heb je ’s avonds bij aankomst op de nachttrein nog zin in iets lekkers, dan is er de ‘Pie car’, een wagon waar je snacks, een sandwich, koffie, frisdrank, soms bier kunt kopen. Iets straffers is er niet te vinden en was ook ten strengste verboden om bachanalen en calamiteiten te vermijden. Vermoedelijk staan de artiesten hier bij de populaire ‘Pie car’. In het album van Henri Frans vonden we een andere foto terug waarin hij met enkele anderen naar het nummer van de wagon staat te wijzen, fles bier in de hand. Aan de achterkant lezen we: “Clementine, Hier ist als we zoo een uurtje moeten wachten den zondag op reis. Ge ziet ik wijs naar den 52, dat wil zeggen de Car waar er altijd bier is. Henri"⠀

Rechts naast Henri op de foto herkennen we Antoine Lefevere of Tony Dekoe (later Tony Leeland). Tony houdt de bierfles vast en kijkt er geamuseerd naar. Hij is één van de Brusselse acrobaten uit het gezelschap van Joseph De Kock (Joe Dekoe Troupe), ook in het B&B programma dat seizoen. Henri en Tony blijven contact houden. Op tournee met B&B in 1913 stuurt Tony een postkaart naar Henri, toen onderweg met Ringling Brothers. “Une bonne poignée de main de ton copain Tony” (“een goeie handdruk van je vriend Tony”).

Tekst: Gwendolien Sabbe
Dit artikel verscheen in Circusmagazine #76 (september 2023)